Maternal gatekeeping is een fenomeen waar vaders na de geboorte van hun kind mee kunnen worden geconfronteerd. Met als gevolg dat ze hun vaderschap niet altijd op de manier invullen zoals ze dat eigenlijk zouden willen. Wat zijn de risico’s van maternal gatekeeping en hoe ga je hier als vader mee om? En wat is maternal gatekeeping precies en hoe kun je het herkennen? In dit artikel zetten we alles rondom dit onderwerp voor je op een rij.
Laten we beginnen bij het begin. Want wat is maternal gatekeeping precies? En waarom worden veel mannen die net vader zijn geworden hierdoor verrast? De term zal je misschien niet direct iets zeggen, maar de volgende situaties komen je misschien wel bekend voor:
Voorbeeld 1: een vader is de luier aan het verschonen en worstelt wat met de plakstrip. Met een zucht komt zijn partner binnen en zegt: ‘weet je nu nog niet hoe het moet? Je doet het helemaal fout. Ga maar even aan de kant, ik doe het wel.’
Voorbeeld 2: een baby ligt in zijn wiegje en begint te huilen. Vader wacht even om te kijken hoe het huiltje zich ontwikkelt en besluit, na nog geen tien seconden, de baby te gaan troosten. Eenmaal bij de baby ziet hij dat zijn partner de baby al vast heeft en hem verwijtend aankijkt. ‘waarom laat je hem huilen? Je hóórt toch dat er iets is?’
Vader worden gaat niet altijd vanzelf
In essentie betekent maternal gatekeeping dat een moeder zichzelf als de betere verzorger van het kind ziet. Dat vertaalt zich onder andere in het moeilijk kunnen afgeven van het kind. Aan iedereen, inclusief jij als vader en partner. Volgens onderzoek ontstaat maternal gatekeeping door een combinatie van factoren. Voor een deel is de reflex toe te schrijven aan hormonale schommelingen en een biologische drang van jonge moeders om dichtbij hun kind te zijn. Daarnaast heerst de hardnekkige, maatschappelijke overtuiging dat moeders manier van zorgen ook de ‘juiste’ manier is. In Nederland staat ouderschap, wanneer het aankomt op de verzorging, dan ook vrijwel gelijk aan moederschap. Als een vader het op zijn eigen manier doet, wordt het al snel als ‘fout’ bestempeld.
Hoe herken je als vader maternal gatekeeping?
Je kunt maternal gatekeeping op verschillende manieren herkennen. Zo is er sprake van maternal gatekeeping als:
- je partner steeds over je schouder meekijkt als jij met de baby bezig bent.
- je partner openlijk kritiek uit en zegt je dat je dingen ‘fout’ doet.
- je partner afspraken afzegt omdat ze de baby liever niet alleen laat met jou.
- je partner een waslijst aan instructies achterlaat op dagen dat je wél alleen bent met de baby.
- je partner met regelmaat verzucht dat ze alles alleen moet doen, wat voor jou frustrerend is omdat je voor je gevoel wel degelijk wil helpen, maar het nooit goed lijkt te doen
De risico’s
Dit artikel is niet bedoeld om je partner of moeders in het algemeen in een kwaad daglicht te stellen. Dat zou ook niet eerlijk zijn. De hormoonhuishouding en biologische drang om het kind te beschermen is ongelofelijk complex en jonge moeders willen de rol van poortwachter ook helemaal niet op zich nemen. Maar toch is het goed om als vader hierop te anticiperen, of je in ieder geval bewust te zijn van wat er aan de hand is, mocht je bovenstaande situaties tegenkomen. Probeer je op die momenten te realiseren dat er geen opzet in het spel is. Vertel jezelf dat het een fase is en probeer dicht bij jezelf te blijven. Dat is belangrijk, want het gevaar schuilt er namelijk in dat maternal gatekeeping voor een neerwaartse spiraal kan zorgen binnen het gezin.
Betrokken vaderschap
Als je gedurende een langere periode veel kritiek krijgt op de manier waarop jij je vaderrol invult, bestaat het risico dat je aan het twijfelen wordt gebracht, wat uiteindelijk kan resulteren in het feit dat je een minder betrokken vader wordt. Je doet het immers toch altijd fout. Het is een wonderlijke paradox, want je partner krijgt zo op haar beurt steeds meer bevestigd dat zij de enige is die voor jullie kind kan zorgen en daar ook primair voor verantwoordelijk is, wat voor haar ook extra druk met zich meebrengt.
Vaderschap én gelijkwaardig ouderschap
Vaak willen moeders het wel degelijk samen doen. Zeker als jullie dat op voorhand hebben besproken. Als je als kersverse vader, met alle onzekerheden en emoties die daarbij komen kijken, te maken krijg met maternal gatekeeping, sta je als het ware op een kruispunt. Ga je linksaf, daar waar je baby is en je een betrokken vader kunt zijn, of sla je rechtsaf en leg je je neer bij het gegeven dat de moeder het inderdaad beter kan? Als je rechtsaf dreigt te gaan, kan zich een patroon vormen die ongunstig is voor je rol als vader. In een artikel voor De Correspondent verwoordt Daan Aerts zijn ervaring met maternal gatekeeping als volgt:
‘Het voelde alsof we besloten hadden samen een auto te kopen, daar allebei voor betaalden, en ik ineens tot de bijrijdersstoel was gedegradeerd. Dat mijn vriendin elke keer wanneer ik inparkeerde, zei: zal ik het even doen? En mijn angst: dat de bijrijdersstoel mijn vaste plaats zou worden als ik haar de komende twee jaar haar gang zou laten gaan. Dat de bijrijdersstoel mijn vaste plaats zou worden, omdat ze na verloop van tijd beter zou kunnen inparkeren dan ik.’
Vaderschap en werk
Zeker wanneer een vader kort na geboorte weer aan het werk gaat, creëert dat een achterstand die zich later maar lastig laat inhalen. Als ouder ben je namelijk een team met ieder een gelijkwaardige rol. Let wel: gelijkwaardig is iets heel anders dan gelijk. Het hoeft namelijk niet allemaal 50/50 te verdeeld te zijn, maar er moet wel sprake zijn van ruimte waarbij iedere ouder, moeder én vader, de gelegenheid heeft om de ouderrol op een eigen manier in te vullen. Volgens experts en de literatuur ligt hier namelijk ook een groot deel van de oplossing naar gelijkwaardig ouderschap en het elkaar zien als gelijke. Als partners, maar dus ook als ouders.
Maak werk van je vaderschap!
Als je merkt dat je net zoals Daan Aerts op de bijrijdersstoel dreigt te belanden, mag je hier dan ook best een punt van maken. In het mede door Vader Zoekt Verlof uitgegeven boek Kickstart je Vaderschap komen verschillende vaders aan het woord die ervaring hebben met maternal gatekeeping.
Zo zegt vader Rob in zijn interview hierover het volgende: ‘Ondanks het feit dat moeders soms de neiging hebben om de zorg te claimen, mag je die rol heus wel pakken. Jij bent net zo goed ouder. Het is het waard om daar een punt van te maken.’
Ook vader Frank herkent dit fenomeen. ‘Wanneer we hebben gegeten ruim ik meestal de tafel af terwijl mijn vrouw met onze zoon op de bank gaat zitten. Terwijl zij vaak al heel de dag bij hem is geweest en ik niet. Tegenwoordig maak ik er ook een punt van dat we het dan omdraaien. Dat ik ook mijn momentjes met hem heb. Dat gaat niet altijd zonder slag of stoot, maar dat vind ik heel belangrijk. Wanneer je allebei moe bent, is het makkelijk om de weg van de minste weerstand te kiezen. Als vader wil ik echter wel mijn momenten blijven pakken. Doe je dat niet, wordt het steeds lastiger om het de keer daarna wél weer te doen.’
Vaderschapsverlof opnemen voor een betere positie
Zoals je hebt kunnen lezen is het opnemen van vaderschapsverlof veel meer dan slechts een formaliteit. Als we de onderzoeken mogen geloven, is die eerste periode na de geboorte van je kind een bepalend moment voor de invulling van je vaderschap in de jaren die gaan komen. Met andere woorden: het opnemen van aanvullend geboorteverlof kan je helpen om vanaf dat één stevig in je vaderschap te gaan staan. Door actief met je baby in de weer te zijn, zal ook jouw vertrouwen als vader groeien. Daarnaast ontwikkelt je partner het vertrouwen dat jij weliswaar op je eigen manier je ouderrol invult, maar dat dat ook helemaal prima is. Zo ontwikkel je samen gezonde patronen als gezin.
Vader, blijf vooral vaderen!
Want laten we eerlijk zijn: het zal je baby echt een worst wezen dat de kleur van het rompertje niet matcht met de sokken. Daar gaat hij geen trauma aan overhouden. Een kind heeft liefde, zorg en aandacht nodig. De rest is van ondergeschikt belang. Ga dan ook samen het ouderschap aan en spreek je gevoelens uit. Probeer een positieve sfeer te creëren door écht met elkaar in contact te zijn. Claim je plek als vader en opvoeder en laat je partner zien dat je weet wat je doet, of vraag haar jou te helpen dit te doen. Uiteindelijk zal het vertrouwen ontstaan, dat je naar het pad leidt van gelijkwaardig ouderschap.
Hoe kun je maternal gatekeeping voorkomen?
Tot slot nog enkele tips om maternal gatekeeping te voorkomen:
- Zorg dat je tijd alleen met je baby hebt. Hierdoor groeit je zelfvertrouwen als vader en je partner zal ontdekken dat dat ook prima gaat en ze zich geen zorgen hoeft te maken.
- Stel je partner vragen wanneer ze je corrigeert. Vragen als: wat is het ergste dat er kan gebeuren? of waarom vind je dat? kunnen zaken weer in het juiste perspectief plaatsen.
- Geef duidelijk aan wat het met jou als vader en partner doet als je voor je gevoel niet de ruimte krijgt om je vaderrol in te vullen op jouw manier. Maak geen verwijten, maar spreek vooral uit wat je voelt, bijvoorbeeld dat het je onzeker maakt.
- Maak duidelijker afspraken over taken rondom de opvoeding en het huishouden. Hoe duidelijker de taakverdeling is, hoe minder frustratie zich (als het goed is!) zal opbouwen. Als jullie eerder afspraken hebben gemaakt, kun je hier ook naar refereren.
- Zorg ervoor dat de taken rondom jullie baby gelijkwaardig zijn verdeeld. Dat hoeft niet per se 50/50, maar wel gelijkwaardig. Ga bijvoorbeeld zelf naar het consultatiebureau of de dokter, of word eerste contactpersoon bij de kinderopvang. Zo trek je de vaderrol meer naar je toe én kun je als vader een hechte band opbouwen met je kind.
